Blog

Wat valt onder partnergeweld?

Bij de meeste koppels of gezinnen is er al eens ruzie. Partnergeweld heeft echter niets meer met een ruzie of onenigheid te maken. Het is een manier om de andere partner te domineren, om deze angst aan te jagen of te breken. De intentie hierbij is macht hebben over de andere.

Geweld binnen een koppel kan verschillende vormen aannemen. Fysiek geweld is natuurlijk de meest zichtbare vorm van geweld, maar het geweld kan ook seksueel, verbaal, psychisch of economisch zijn.

Specifiek is dat dit geweld zich steeds herhaalt, waarbij het telkens andere vormen kan aannemen, alsook dat de pleger de schuld meestal bij het slachtoffer of bij andere oorzaken legt.

Vaak hoop je als partner dat alles wel vanzelf goed zal komen, vooral omdat gewelddadige uitbarstingen meestal worden gevolgd door rustigere periodes waarin de partner spijt betoont. Echter stopt het geweld zelden en is dit meestal een vicieuze cirkel (de zogenoemde cirkel van partnergeweld).

Wat zijn jouw rechten wanneer je de keuze maakt om je relatie te beëindigen?

Net omdat partnergeweld zeer vaak voorkomt en dit niet getolereerd kan worden, heeft de Belgische wetgever voorzien in een aantal beschermingsmechanismen voor de slachtoffers en heb je als slachtoffer een aantal rechten, wanneer je de keuze maakt om je relatie te beëindigen.

Rechtstreeks effect op het uitspreken van de echtscheiding of het einde van de wettelijke samenwoonst

In ons land zijn er verschillende manieren om uit de echt te scheiden. Voor de echtscheiding aan te vragen is er geen toestemming van uw partner nodig.

Meer zelfs, wanneer je slachtoffer bent van partnergeweld en dit kan aantonen, kan de familierechter gevraagd worden om de echtscheiding onmiddellijk op de zitting uit te spreken, dit op basis van art. 229§ 1 BW. Hierdoor hoef je geen wachttermijn van 3 tot 6 maanden of zelfs een jaar te doorlopen.

Ben je wettelijk samenwonend? De wettelijke samenwoning kan bij het gemeentehuis worden beëindigd. Ook dit kan op eenzijdig verzoek en hoeft dus niet samen met uw partner gedaan te worden. Het einde van de wettelijke samenwoonst heeft ook onmiddellijk effect.

Let op: soms is het gunstiger om de wettelijke samenwoonst nog niet zomaar te beëindigen. Sommige beschermingsmaatregelen kunnen namelijk enkel door wettelijk samenwonenden (en niet door feitelijk samenwonenden) bij de rechtbank gevraagd worden. Vraag hier steeds eerst advies.

Als slachtoffer kan je mogelijks het voorlopig genot of de definitieve toewijzing vragen van jullie gezinswoning

- De toewijzing van het voorlopig genot van de gezinswoning

Als slachtoffer van partnergeweld kan je de voorlopige toewijzing van het genot van de gezinswoning en het gebruik van de roerende goederen vragen, wanneer je gehuwd of wettelijk samenwonend bent. Dit kan op korte termijn bij de Familierechtbank, aangezien dit een dringende voorlopige maatregel betreft.

De toewijzing van het genot van de woning komt prioritair aan het slachtoffer toe, wanneer er bewijs voorligt van o.a. opzettelijke slagen en verwondingen, poging doodslag, verkrachting,… of wanneer er ernstige aanwijzingen voor zulke gedragingen bestaan. Er moet dus geen veroordeling van uw partner voorliggen, er moet zelfs geen klacht neergelegd zijn… Loutere beweringen volstaan daarentegen uiteraard niet.

Het maakt hierbij niet uit of je gehuwd ben onder het gemeenschappelijk stelsel of met scheiding van goederen. Het maakt ook niet uit wie eigenaar is van de woning. Zelfs wanneer uw partner eigenaar is, kan u het voorlopig genot vragen en krijgen.

Komen niet in aanmerking voor dit voorlopig genot: feitelijk samenwonenden of wanneer er gewelddaden worden gepleegd t.a.v. de (gezamenlijke) kinderen. Ook geldt deze maatregel enkel bij fysiek geweld en komt psychisch geweld (bedreigingen, financiële drooglegging, verwijten, beledigingen, vernederingen, pesterijen) niet in aanmerking.

Deze voorkeurstoewijzing betekent niet dat er aan het slachtoffer een financiële gunst wordt verleend. In het kader van de procedure dringende en voorlopige maatregelen zullen de voorwaarden voor dit genot geregeld worden: wie betaalt in afwachting van een definitieve regeling de lening of de huur, wat met eventuele andere kosten? Dit hangt onder meer af van het verschil in inkomsten tussen u beiden, waar de kinderen verblijven, e.d.

Ook worden de regels van de vereffening- verdeling niet buiten spel gezet, wat concreet betekent dat nog nagegaan moet worden of al dan niet een woonstvergoeding verschuldigd is en/of een beheersrekening bij de notaris opgemaakt moet worden.

- De preferentiële toewijzing van de gezinswoning bij de vereffening- verdeling

Wanneer jouw echtgenoot bij vonnis schuldig is bevonden aan partnergeweld kan je in het kader van de vereffening- verdeling aan de Familierechtbank bij voorkeur toewijzing vragen van de gezinswoning en de huisraad (art. 2.314 B.W.).

Het gaat hier enkel over de voorkeur die je krijgt om de woning te kunnen kopen, wat dus niet betekent dat je de woning ‘krijgt’. Je zal nog steeds uw ex-partner dienen uit te kopen.

Om dit recht te kunnen gelden is vereist dat jullie gehuwd zijn onder het wettelijk stelsel (dus niet met scheiding van goederen of een ander huwelijksstelsel) en dat er een vonnis is waarbij je partner werd veroordeeld voor het partnergeweld.

Je partner kan geen persoonlijke alimentatie van jou als slachtoffer vragen

Gehuwde partners kunnen normaalgezien, wanneer zij behoeftig zijn, een uitkering na echtscheiding vragen van de andere partner, maximaal voor de duur van het huwelijk en ten belope van maximaal 1/3de van diens netto inkomen. (art. 301§ 2 lid 3 BW)

Een echtgenoot die zich schuldig heeft gemaakt aan partnergeweld, verliest dit recht op alimentatie. De rechter mag in dat geval geen rekening meer houden met eventuele behoeftigheid van de schuldige echtgenoot.

Ook hier is een effectieve veroordeling van het partnergeweld door een de correctionele rechtbank vereist.

En wat dan met onze kinderen?

Beslissen om een relatie of huwelijk te beëindigen is steeds moeilijk, zeker wanneer er kinderen in het spel zijn. Twijfel je om de relatie te beëindigen omdat jullie kinderen hebben? Geweld in huis raakt kinderen en heeft ook voor hen rechtstreekse gevolgen: meer info vind je hier.

Bij een echtscheiding, of het einde van een wettelijke of feitelijke samenwoonst, dient er steeds een omgangsregeling of recht op persoonlijk contact te worden bepaald. Hierbij primeert altijd het belang van het kind.

Bij voorkeur wordt er gekeken of een gelijkmatig verdeeld verblijf (meestal een week-weekregeling) mogelijk is, maar dit enkel wanneer dit praktisch haalbaar én in het belang van de kinderen is.

In geval van partnergeweld zal niet automatisch een regeling getroffen worden, waarbij de kinderen grotendeels bij jou verblijven. Het is namelijk niet omdat er sprake is van partnergeweld dat er ook gevaar is voor de kinderen zelf.

Is dit wel het geval, dan kan voor de Familierechtbank gevraagd worden om – vooraleer definitief uitspraak te doen – een maatschappelijk of politioneel onderzoek te voeren, of om de contacten met je partner enkel via een neutrale bezoekruimte of in aanwezigheid van een betrouwbare derde te laten doorgaan.

Wat uiteindelijk de definitieve regeling wordt, zal vanzelfsprekend afhangen van het belang van de kinderen en de ernst van de bezorgdheden.

Wat je moet ondernemen als je de relatie wenst te beëindigen

Als slachtoffer van partnergeweld heb je verschillende rechten wanneer je de relatie wil beëindigen. Laat je echter goed inlichten over wat wel en wat niet kan in jou specifieke geval: er zijn namelijk grote verschillen tussen gehuwden, wettelijk en feitelijk samenwonenden.

Om je rechten als slachtoffer te doen gelden, zullen er altijd bewijzen van het (fysiek) geweld dienen voor te liggen. Het is dus belangrijk dat je je verwondingen medisch laat vaststellen door je huisarts wanneer je het weer te verduren kreeg en dat je foto’s neemt van je verwondingen.

Melding of aangifte bij de politie wordt ook absoluut aangeraden, zeker naar bewijskracht toe.. Weet dat bij aangifte of klacht ook de Procureur des konings een huisverbod kan opleggen voor maximum 14 dagen, hetwelk vervolgens door de Familierechtbank kan worden verlengd met maximum 3 maanden. In ernstige gevallen is aanhouding van de partner door de Procureur des Konings met eventueel contactverbod mogelijk.

Door dit huisverbod en het voorlopig genot van de woning, zoals hierboven omschreven, kan je er op zeer korte termijn voor zorgen dat jij en je eventuele kinderen veilig in de woning kunnen verblijven, in afwachting van het regelen van alle andere zaken, al zijn er uiteraard ook andere mogelijkheden.

Twijfel je wat je moet doen? In samenspraak zullen we bekijken welke rechten je kan laten gelden en hoe de beëindiging van de relatie op de vlotst en veiligst mogelijke manier voor jou en de kinderen kan verlopen.

Lees ook onze blog: familiaal geweld (in tijden van corona) ‘Blijf in uw kot!’. Maar wat als jouw thuis geen veilige plek is? of één van de verschillende brochures die voorhanden zijn op internet.

Evelien Meyvis